RMU studiedag 'Goede zorg rondom het levenseinde'

De RMU sector Gezondheidszorg & Welzijn organiseerde op 6 juni een studiedag voor zorgwerkers in Hardinxveld-Giessendam rondom het thema ‘Goede zorg rondom het levenseinde’. Arthur Alderliesten, projectcoördinator Ethiek bij het prof. dr. G.A. Lindeboom Instituut en directeur bij Schreeuw om Leven, verzorgde de hoofdlezing over dit thema, waarin hij onder meer inging op een rapport over palliatieve zorg dat in 2022 verscheen bij het Lindeboom Instituut.

De ruim honderd deelnemers vanuit verschillende christelijke en niet-christelijke zorginstellingen dachten in workshoprondes verder na over dit onderwerp, onder meer over medicijngebruik in palliatieve zorg, pastoraat en persoonlijke wensen rond het levenseinde. Naast de RMU waren ook de NPV en het prof. dr. G.A. Lindeboom Instituut betrokken. De dag had als doel christelijke zorgverleners toe te rusten en aan het denken te zetten over het thema ‘Goede zorg rondom het levenseinde’.

Luthers stervenskunst

In de hoofdlezing ging Arthur Alderliesten in op ‘Luthers stervenskunst’. Luther stelt dat men in het leven aan de dood moet denken, omdat in het leven de voorbereiding op de dood plaatsvindt. Het sterven zelf relativeert Luther juist, hij noemt het een ‘zacht rustbed’. Kenmerkend voor Luthers stervenskunst is de christocentrische toonzetting. Waar het in oude middeleeuwse geschriften veel ging over de dood en de hel, schrijft Luther juist over het leven, genade en de hemel.

Vanuit Luthers stervenskunst trekt Alderliesten lijnen naar de huidige tijd. ‘Stervenskunst’ is een niet veel gehoord begrip meer, in plaats daarvan roepen de aftakeling en achteruitgang die vaak vooraf gaan aan het sterfbed juist beheersingsdrang op. Men heeft de neiging om de dood te verdringen.

Eenzaamheid als grootste probleem

In de christelijke mensvisie is de mens een relationeel wezen. In de middeleeuwen kwam dit sterk naar voren, bij het sterven waren ook anderen nauw betrokken. Door de individualisering is dit mensbeeld onder druk komen te staan. Toch blijft het christelijke mensbeeld overeind; ‘Je kunt het best betrokken zijn op andere mensen, door te zijn met anderen. Dat onderscheidt zich van werken voor, zijn voor en werken met. Met God en met elkaar zijn, ligt besloten in de schepping, maar werd verstoord in de zondeval’, zo stelt Alderliesten. Hij haalde een citaat aan: “Niet sterfelijkheid is het grootste probleem van de mens, maar eenzaamheid.”

Goed afscheid belangrijk

Deze visie bepaalt wat Alderliesten stelt over ‘Goede zorg rond het levenseinde’. De mens is een relationeel wezen, en daarom is het belangrijk dat er veel ruimte is om afscheid te nemen. Palliatieve sedatie kan een goed afscheid in de weg staan, daarom moet daar voorzichtig mee omgegaan worden. Goede zorg rond het levenseinde is niet alleen fysieke of psychische, maar ook spirituele zorg. Dat is waar christelijke zorgverleners hun rol in kunnen hebben, bijvoorbeeld in een gesprek over hoe iemand terugkijkt op zijn leven en vooruitkijkt naar zijn dood. Als de zorgverlener en zorgvrager dat nodig hebben, kan in zulke gesprekken ook de hulp van een geestelijk verzorger worden ingeroepen.

Al met al kijkt de RMU terug op een mooie dag waarin veel christelijke zorgverleners zijn toegerust.