Eibert Spaan in blad Vereniging Zondagsrust: werken en/of kerken?

Zondags liever kerken dan werken?

Werken op zondag. Veel Nederlandse werknemers doen dat of voelen zich daartoe verplicht. Maar wat als je het niet wilt?
Eibert Spaan, bestuurslid van de Reformatorisch Maatschappelijke Unie over ”zondags werken of zondags kerken?”.

Volgens de Winkeltijdenwet mogen winkels in Nederland doordeweeks en op zaterdag tussen 6.00 en 22.00 uur hun deuren openzetten, vertelt Spaan. „Gemeenten kunnen echter zelf beslissen of winkels op zondag open mogen zijn
en kunnen hiervoor ontheffingen verlenen. Hierover werd de afgelopen jaren in veel gemeenteraden heftig gediscussieerd.”
Volgens Spaan kan een bedrijf zijn werknemers niet zomaar, met een beroep op de Arbeidstijdenwet, verplichten om op zondag te werken, tenzij het werken op de rustdag „uit de aard van de arbeid voortvloeit” en de werkgever heeft bedongen dat er gewerkt moet worden. „De werknemer moet daar echt altijd mee instemmen. Kortom: hij kan nooit verplicht worden om tegen zijn wil op zondag te werken.”

Noodzakelijk werk
De RMU is betrokken geweest bij de totstandkoming van de uitsluiting van zondagsarbeid voor werknemers. De organisatie is tegen werken op de rustdag,
tenzij het gaat om noodzakelijk werk, zoals in de zorg of bij hulpdiensten: als mens of dier in gevaar zijn. „Het gaat dan om werk dat essentieel is voor de
samenleving en niet kan worden uitgesteld. Stel dat je huis in brand staat, dan wil je niet tot maandag op de brandweer wachten.” De RMU beroept zich daarbij op de Tien Geboden van God, waarin de Heere één dag in de week als rustdag apart zet. Spaan: „Dat wijst terug naar de schepping toen de Heere de rustdag heiligde. Bijbels gezien is de sabbatdag dus een scheppingsorde.” De Nederlandse wet komt tegemoet aan werknemers die grote moete hebben met zondagsarbeid, stelt Spaan. „Ze hebben het recht om te weigeren op zondag te werken, vooral op religieuze gronden. Werkgevers mogen deze werknemers niet benadelen. Helaas merken we dat de praktijk soms anders is. Zo komen werknemers die weigeren om op zondag te werken, niet altijd in aanmerking voor een hogere functie.”

Alternatieven bespreken
Wie op de rustdag vrij wil zijn van werk, dient dat in een vroeg stadium bij zijn werkgever te melden. De RMU-bestuurder adviseert om dat -ook- schriftelijk
te doen en daarbij uit te leggen wat je redenen zijn.
„Als die religieus van aard zijn, kun je noemen hoe belangrijk de dag van de Heere voor je is en dat je iedere week opnieuw uitziet naar de kerkdiensten op
zondag. Denk wel oplossingsgericht mee en bespreek mogelijke alternatieven.”
De RMU helpt werknemers én werkgevers graag bij het vinden van oplossingen rond werken op de rustdag.
„We willen in de eerste plaats graag luisteren en naast mensen staan”, zegt Spaan. „We begrijpen heel goed dat het veel impact heeft als je hiermee te maken krijgt. We bieden daarnaast juridische ondersteuning en advies aan werknemers die niet op zondag willen werken. We helpen bijvoorbeeld bij het opstellen van verzoeken tot vrijstelling en kunnen bemiddelen tussen werknemer en werkgever. En werkgevers kunnen we adviseren over de wettelijke mogelijkheden en over het formuleren van beleid dat rekening houdt met zondagsrust.”

Personeelsbezetting
Spaan noemt twee voorbeelden die illustreren hoe zijn organisatie te werk gaat. Het eerste gaat over een verpleegkundige in een ziekenhuis die op zich geen
principieel bezwaar had tegen haar noodzakelijk werk op zondag, maar op die dag wel regelmatig een kerkdienst wilde bezoeken en tijd met haar familie
wilde doorbrengen. Vanwege „de geringe personeelsbezetting” plande haar werkgevers haar echter heel vaak op zondag in. Spaan: „De RMU hielp haar bij
het opstellen van haar verzoek en bemiddelde in de gesprekken. Er werd uiteindelijk een compromis bereikt waarbij de werknemer nu slechts incidenteel
op zondag aan de slag moet.”

„Een werknemer kan nooit verplicht
worden om tegen zijn wil op zondag
te werken”

De tweede casus gaat over een medewerker in een supermarkt die vanwege zijn religieuze overtuigingen tegen werken op zondag was. Zijn leidinggevende
wilde hem dan echter wel op de winkelvloer hebben, omdat de super volgens hem afhankelijk was van zondagopeningen. „Wij ondersteunden de werknemer
juridisch en hielpen hem bij de onderhandelingen.
De situatie is nu dat hij alleen op doordeweekse dagen en zaterdagen werkt.”

Strengere regels
Hoewel de wet dus aanknopingspunten biedt om de zondag als werkvrije rustdag apart te houden, zou Spaan hem toch op details aanpassen, als hij het voor
het zeggen had. „De Arbeidstijdenwet regelt de zaken goed, maar de RMU vindt dat andere wetten te veel ruimte laten voor zondagsopenstelling, zondagse
evenementen en dus voor zondagsarbeid. Wij zouden er strengere regels in opnemen om de zondagsrust beter te beschermen. Wat ons betreft is de 24/7-maatschappij slecht voor gezinnen en individuen en in strijd met Gods woord. Daarom zouden we persoonlijk terugkeren naar het basisprincipe: zondags
kerken in plaats van zondags werken!”

tekst EMG Mediaproducties