Wat zijn de economische gevolgen van de oorlog voor ondernemers?

De economie was bezig aan een indrukwekkende opmars na de coronacrisis. De inflatie was hoog, maar die werd eerder gezien als een groeipijn ten gevolge van een groeiende vraag (de aanjager van de economie) dan als een zwart economisch scenario. Na de inval van Rusland kijken we met andere ogen: alles staat op zijn kop. Velen zien een schokgolf op zich afkomen met grote gevolgen. Wat staat ondernemers nog te wachten op de korte termijn?

Vraag het een aantal economen en je krijgt verschillende antwoorden. In toekomst kijken is altijd lastig, maar wat je wel kunt doen is de huidige ontwikkelingen signaleren en proberen die wat verder af te pellen. Wat we dan in de eerste plaats constateren is dat economisch verkeer met Rusland waarschijnlijk geen enorme achteruitgang op zal lopen (alhoewel er natuurlijk bedrijven zijn die juist voornamelijk op Rusland of Oekraïne zijn georiënteerd en die bedrijven zullen wel keiharde klappen ondergaan). Sinds de inval van Rusland op De Krim is het economisch (handels)verkeer met Rusland al met 50% verminderd. Vanuit dit vertrekpunt is daarom niet veel verdere achteruitgang te verwachten. Het totale aandeel Rusland van onze export lag op 1,2%.

Wat we verder zien: het enorm uitgebreide sanctiepakket treft een breed pallet aan commerciële activiteiten, goederen en bezittingen in Rusland, maar laveert tot op heden wel voorzichtig om de energielevering heen. Het sanctiepakket lijkt tot nu toe zodanig opgebouwd dat in ieder geval de levering van bijvoorbeeld gas en olie doorgang kan blijven vinden (en dat die leveringen aan Rusland betaald kunnen worden, reden waarom niet iedere Russische bank uit het wereldbetaalsysteem gegooid is). Natuurlijk veroorzaakte het uitbreken van de oorlog een schok in de prijzen, maar het is niet irreëel om rekening te houden met de mogelijkheid dat de energieprijzen enigszins zullen normaliseren, wat op dat moment ten goede komt aan (vooral industriële) economische activiteiten (en de inflatie zal drukken). Maar dit is wel grotendeels afhankelijk van hoe de situatie al dan niet zal escaleren. En of Rusland zelf niet eenzijdig voor een verstoring van de levering gaat zorgen. Maar inmiddels ligt de gasprijs dusdanig hoog dat met name de tuinbouwsector het loodzwaar heeft. De problemen zijn heel groot en de continuïteit van zo’n 40% van de tuinbouwbedrijven is serieus in gevaar.

Die energieprijs is wel een cruciale, vooral voor onze maakeconomie. Het gaat om brandstof voor de fabrieken, voor visserijschepen, voor landbouwmachines, voor industrie. Maar naast het feit dat ze Rusland een reus is op het gebied van energielevering, domineren Rusland en Oekraïne ook andere grondstoffenmarkten, zoals nikkel, palladium en aluminium. Al met al betekent dit over de hele breedte een opwaartse prijsdruk. Alle staatjes laten zien dat grondstoffenprijzen en uiteindelijk daardoor ook de consumptieprijzen blijven stijgen. En wat te denken van graan: bakkers verwachten prijsstijgingen van 100%. Dat gaan we allemaal merken: 30% van ons graanverbruik (breed: van brood tot veevoer) komt uit de Oekraïne. En in de Oekraïne wordt op dit moment amper gezaaid voor een nieuwe oogst.

Ondernemers zullen de hogere prijzen doorberekenen, wat effecten zal hebben op de koopkracht van consumenten. Op de vraagzijde van de economie dus. En daar waar de vraag onder druk komt te staan en afneemt, komt de hele economie onder druk te staan. Dat is een werkelijkheid waarmee we echt te maken hebben. Toch laten een aantal recente macro-economische voorspellingen zien dat zelfs de in de noodscenario’s onze economie waarschijnlijk de klap kan opvangen. In alle noodscenario’s is er weliswaar amper groei, maar een langdurige recessie zal er waarschijnlijk niet komen. De arbeidsmarkt blijft krap en de overheid kan aan zijn verplichtingen voldoen. Mogelijk zijn deze voorspellingen te nuchter, maar ook nuchterheid kan een bijdrage leveren: het veroorzaken van paniek is een van de grootste destabiliserende factoren in een economie.

In ieder geval: de economie staat voor een enorme uitdaging, en in een aantal sectoren staat het water aan de lippen. Daar zijn ook RMU-leden bij betrokken. Laten we aan hen denken. En mogen we ook in deze tijden opzien naar de Heere, van Wie we geloven dat het Hem niet uit de land loopt. En laten we blijven bidden voor al die mensen in Oekraïne die niets meer hebben. Geen huis, geen water, geen warmte. Voor wie het leven zelf de frontlinie is.